Vàng đang trở thành “vũ khí” chiến lược khi hàng loạt ngân hàng trung ương tích trữ. Trong bối cảnh còn nhiều biến động địa chính trị, liệu kim loại quý này có tiếp tục bứt phá?
Trước bất ổn kinh tế và địa chính trị, nhiều ngân hàng trung ương đang có kế hoạch tăng dự trữ vàng. Điều này khẳng định vai trò của kim loại quý như một tài sản trú ẩn an toàn và chiến lược đa dạng hóa dự trữ của các quốc gia.
Năm 2024, các ngân hàng trung ương đã mua tổng cộng 1.045 tấn vàng, đánh dấu năm thứ 3 liên tiếp lượng vàng mua vào đạt trên 1.000 tấn.
Báo cáo của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) cho thấy, các ngân hàng trung ương tại thị trường mới nổi vẫn dẫn đầu trong hoạt động mua ròng. Trung Quốc tiếp tục đóng vai trò chủ đạo sau khi ngân hàng trung ương nước này mua thêm 5 tấn vàng.
Vàng hiện chiếm 6% tổng dự trữ ngoại hối tại Trung Quốc. Nhiều nhà phân tích cho rằng con số này vẫn còn thấp nếu Trung Quốc muốn cạnh tranh với đồng USD như một loại tiền dự trữ toàn cầu.
Các ngân hàng trung ương toàn cầu hiện nắm giữ khoảng 20% tổng dự trữ vàng và ngoại hối thế giới. Trong đó, Mỹ sở hữu 2/5 hầm vàng lớn nhất.
Kho vàng của Cục Dự trữ Liên bang New York (Mỹ)
Tọa lạc tại số 33 Liberty Street, ngay trung tâm Khu Tài chính sầm uất của Lower Manhattan (New York), Cục Dự trữ Liên bang New York không chỉ là trụ cột trong hệ thống tài chính mà còn sở hữu hầm vàng lớn nhất thế giới.
Tòa nhà gồm 14 tầng nổi và 5 tầng hầm, trong đó tầng sâu nhất – nằm 24 m dưới mặt đất – là nơi lưu trữ khoảng 6.331 tấn vàng, tương đương 507.000 thỏi, biến nơi đây thành một trong những kho vàng quan trọng nhất hành tinh.
Hiện kho vàng có 122 ngăn chứa nhưng không một thỏi vàng nào thuộc sở hữu của Ngân hàng Trung ương Mỹ. Cụ thể, 98% số vàng là tài sản của ngân hàng trung ương từ 36 quốc gia, phần còn lại thuộc về chính phủ Mỹ và các tổ chức quốc tế khác.
Với giá trị khổng lồ, hệ thống an ninh được đảm bảo ở mức tối đa. Cánh cửa thép nặng 90 tấn là lối vào duy nhất, chỉ có thể mở khi có sự giám sát của ít nhất 3 người, bao gồm một kiểm toán viên của Cơ quan Dự trữ New York. Mỗi thỏi vàng trước khi nhập kho đều trải qua quy trình kiểm tra, cân đo và định giá chặt chẽ, sau đó được bảo quản trong các tủ chuyên dụng với 3 lớp khóa bảo mật.
Ngoài ra, kho vàng được bảo vệ nghiêm ngặt với hệ thống cảm biến âm thanh, chuyển động, camera giám sát và tường đá kiên cố, chống khoan cắt và bom đạn.
Đáng chú ý, Fed chi nhánh New York không thu phí lưu trữ vàng nhưng tính phí xử lý giao dịch khi chủ tài khoản gửi thêm, rút bớt vàng hoặc chuyển đổi quyền sở hữu. Khi đó, vàng sẽ được di chuyển đến các ngăn tương ứng trong kho.
Kho vàng của Ngân hàng Trung ương Anh
Nằm sâu dưới lòng đất tại phố Threadneedle, trung tâm tài chính London, hầm vàng của Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) là kho vàng lớn thứ 2 thế giới.
Được xây dựng từ những năm 1930, hệ thống gồm 9 kho chứa kiên cố này đang cất giữ hơn 400.000 thỏi vàng, tổng khối lượng khoảng 5.000 tấn.
Tương tự Fed chi nhánh New York, BoE chủ yếu đóng vai trò giữ hộ vàng, với chỉ 6% thuộc sở hữu của Bộ Tài chính Anh, phần lớn còn lại thuộc về các ngân hàng trung ương và tổ chức tài chính quốc tế.
Với giá trị khổng lồ, hầm vàng được bảo vệ bởi các bức tường kiên cố có thể chống bom, trong khi lối vào duy nhất chỉ mở được khi có đủ 3 chiếc chìa khóa dài 30 cm, nhận dạng giọng nói cùng nhiều lớp bảo mật khác.
Gần đây, lo ngại về động thái áp thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang khiến rất nhiều nhà đầu tư đổ xô rút vàng từ các nơi để mang về Mỹ. Cách nhanh chóng, hiệu quả nhất được họ sử dụng là dùng khoang hàng máy bay thương mại.
Cụ thể, giao dịch vàng giữa 2 sàn lớn nhất thế giới là London (Anh) và New York (Mỹ) đang nhộn nhịp hơn bao giờ hết. Hầm chứa vàng của Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) hiện chứa hơn 400.000 thỏi vàng, nhiều thứ 2 thế giới và chỉ đứng sau hầm chứa của Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed).
Giá vàng tại New York cũng cao hơn đáng kể so với các sàn khác nên nhiều tổ chức lớn đã chạy đua rút vàng, chất lên máy bay và chuyển về Mỹ.
Những lời đe dọa áp thuế lên châu Âu của Tổng thống Donald Trump đã khiến thị trường kim loại quý rơi vào tình trạng hỗn loạn. Giá vàng đã tăng lên mức cao kỷ lục, tạo nên cơ hội ăn chênh lệch giữa London và New York, 2 sàn vàng lớn nhất thế giới.
Thông thường, giá vàng tại thị trường Anh và Mỹ thường biến động đồng bộ vì các nhà giao dịch có thể vận chuyển vàng qua lại bất cứ khi nào có chênh lệch giá.
Cụ thể, thay vì mua lại vàng tương lai với mức lỗ, các nhà giao dịch có một lựa chọn tốt hơn là vận chuyển vàng vật chất từ kho dự trữ tại London đến New York để thực hiện hợp đồng. Động thái trên cho phép họ tránh được thua lỗ, thậm chí kiếm được lợi nhuận bằng cách bán thêm vàng với giá cao hơn tại Mỹ.
Đáng chú ý, sàn giao dịch hàng hóa Comex (Mỹ) yêu cầu các thỏi vàng phải có kích thước chuẩn. Điều này buộc các nhà giao dịch phải gửi vàng của họ đến các nhà máy tinh luyện để đúc lại trước khi vận chuyển đến Mỹ.
Cụ thể, sau khi lấy từ các hầm tại London, vàng được chuyển tới các trung tâm tinh chế vàng hàng đầu tại Thụy Sỹ để đúc lại theo kích thước tiêu chuẩn của sàn giao dịch Comex.
Kho vàng Fort Knox (Mỹ)
Nằm cách Louisville, Kentucky khoảng 35 dặm về phía Nam, hầm vàng Fort Knox là một trong những kho dự trữ vàng bảo mật nhất thế giới. Hiện nơi đây cất giữ khoảng 147,3 triệu ounce vàng (tương đương 4.581 tấn), chiếm gần một nửa tổng dự trữ vàng của Bộ Tài chính Mỹ.
Được xây dựng vào năm 1936, Fort Knox sở hữu cấu trúc kiên cố với 16.000 feet khối đá granite, 4.200 yard khối bê tông, cùng 750 tấn thép gia cố và 670 tấn thép kết cấu.
Cánh cửa hầm nặng hơn 20 tấn, được bảo vệ bởi hệ thống an ninh tuyệt đối khi không một cá nhân nào nắm giữ toàn bộ mật mã mở cửa, và việc mở hầm đòi hỏi sự phối hợp của nhiều người. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, các chi tiết về cấu trúc và quy trình mở cửa vẫn được giữ tuyệt mật.
Trong gần 90 năm hoạt động, Fort Knox chỉ mở cửa công khai 3 lần, lần gần nhất vào năm 1974. Gần đây, những phát biểu của cựu Tổng thống Donald Trump và tỷ phú Elon Musk về việc kiểm tra kho vàng này đã làm dấy lên sự quan tâm của dư luận về những bí ẩn bao quanh Fort Knox.
Trước đó, tỷ phú Elon Musk, người đứng đầu Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE), trên mạng xã hội X, đã đặt câu hỏi về tình trạng của số vàng ước tính trị giá 425 tỷ USD tại Fort Knox.
“Ai xác nhận rằng vàng không bị đánh cắp khỏi Fort Knox?”, tỷ phú Musk đặt câu hỏi. “Có thể nó ở đó, có thể không. Số vàng đó thuộc sở hữu của người dân Mỹ! Chúng tôi muốn biết liệu nó có còn ở đó không”.
Bình luận của ông Musk đã gây ra một loạt phản ứng, trong đó những người ủng hộ thì kêu gọi sự minh bạch hơn trong khi những người khác bác bỏ và coi đó “như một thuyết âm mưu khác”.
Kho vàng dự trữ của Mỹ, giống như tất cả các kho vàng dự trữ khác trên thế giới, đóng vai trò là mạng lưới an toàn tài chính chống lại bất ổn kinh tế. Kho vàng lưu trữ giá trị thực tế, hữu hình và giúp phòng ngừa lạm phát với mục đích duy trì niềm tin của người dân vào đồng tiền của quốc gia.
Chính phủ Mỹ ban hành các báo cáo hàng tháng về kho dự trữ vàng quốc gia, nêu chi tiết về vị trí và mục đích sử dụng của chúng. Bên cạnh Fort Knox, một lượng lớn vàng được lưu giữ tại kho dự trữ của Cục Dự trữ Liên bang ở New York, cũng như các xưởng đúc tiền ở West Point và Denver.
Tuy nhiên, các báo cáo này cũng không thể đập tan những hoài nghi và chính sách an ninh nghiêm ngặt không cho khách tham quan cơ sở này chỉ càng khiến mối nghi ngờ gia tăng.
Một số nghị sĩ và người dùng mạng xã hội đã bày tỏ nghi ngờ về tính chính xác của những con số này nếu không có một cuộc kiểm toán toàn diện.
Theo Liên minh Bảo vệ Tiền tệ, tổ chức vận động công khai về chính sách tài chính, chưa có một cuộc kiểm toán toàn diện nào đối với kho vàng của Fort Knox kể từ những năm 1950. Lần kiểm toán một phần gần nhất được thực hiện vào năm 1974.
Năm 2017, Bộ trưởng Tài chính khi đó là Steven Mnuchin và lãnh đạo phe đa số Thượng viện Mitch McConnell đã tham quan cơ sở này, nhưng đây không được xem là một cuộc kiểm toán chính thức.
Kho vàng của Ngân hàng Trung ương Đức
Đức là quốc gia có dự trữ vàng lớn thứ 2 thế giới sau Mỹ, khoảng 3.351 tấn tính tại thời điểm quý III/2024.
Trước đây, phần lớn lượng vàng này được lưu trữ tại các ngân hàng ở New York (Mỹ), London (Anh) và Paris (Pháp). Tuy nhiên, từ năm 2013, dưới áp lực của dư luận, Đức đã bắt đầu quá trình hồi hương vàng dự trữ. Đến năm 2017, khoảng 50,6% đã được chuyển về kho của Bundesbank tại Frankfurt.
Theo báo cáo thường niên của Bundesbank về trữ lượng vàng, tính đến năm 2023, chi nhánh Fed tại New York vẫn nắm giữ 36,6% dự trữ vàng của Đức và Ngân hàng Trung ương Anh ở London nắm giữ 12,8%.
Việc phân bổ vàng tại nhiều địa điểm nhằm đảm bảo an toàn và đa dạng hóa rủi ro. Các hầm vàng của Bundesbank, đặc biệt là tại Frankfurt, được bảo vệ bởi các biện pháp an ninh nghiêm ngặt và hiện đại nhưng các chi tiết cụ thể được bảo mật.
Kho vàng của Ngân hàng Trung ương Pháp
Ngân hàng Trung ương Pháp sở hữu kho vàng quốc gia với khoảng 2.436 tấn, đưa Pháp trở thành nước có dự trữ vàng lớn thứ 4 thế giới, sau Mỹ, Đức và Italy.
Số vàng này được lưu trữ tại hầm ngầm “La Souterraine” nằm dưới trụ sở chính của ngân hàng ở Paris. Hầm được xây dựng vào năm 1924 và chính thức hoạt động từ năm 1927.
Nằm sâu 27 m dưới lòng đất, “La Souterraine” chứa khoảng 194.944 thỏi vàng, với tổng giá trị khoảng 188 tỷ euro (197 tỷ USD).
An ninh tại hầm được thắt chặt tối đa, với chưa đến 10 người có quyền tiếp cận, cùng nhiều biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt.
Ngoài việc lưu trữ vàng quốc gia, Ngân hàng Trung ương Pháp còn bảo quản vàng cho các ngân hàng trung ương khác và các tổ chức quốc tế như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), do đó, khối lượng vàng thực tế trong “La Souterraine” có thể lớn hơn con số 2.436 tấn.
Việc lưu trữ vàng tại nhiều địa điểm và cung cấp dịch vụ bảo quản cho các tổ chức quốc tế giúp Pháp đảm bảo an toàn cho dự trữ vàng, đa dạng hóa rủi ro và duy trì khả năng giao dịch trên thị trường quốc tế.
