Cứ đến độ tháng 8, tháng 9 âm lịch, khi con nước từ thượng nguồn sông Mê Kông ào về, đất trời Đồng Tháp lại khoác lên mình một tấm áo khác lạ: mùa nước nổi. Người xa quê nghe thì sợ, nhưng dân quê tôi thì cười ha hả: “Nước về thì cá cũng về, tôm cũng về, bông điên điển nở vàng rực trời – thế mới gọi là mùa ăn nên làm ra!”
Tôi còn nhớ như in cái thời thơ ấu. Cả xóm cứ đến mùa nước nổi là biến thành… “khu du lịch sông nước bất đắc dĩ”. Sáng sớm, mấy thằng nhóc con tụi tôi cởi trần, ôm cái thau nhôm, vừa chèo vừa cười khanh khách. Cái thau khi thì tròng trành như muốn úp cả lũ xuống, khi lại trơn tuột chạy mất, để rồi đứa nào cũng trồi lên ngụp xuống, miệng thì la oai oái. Người lớn nhìn thấy chỉ cười: “Để tụi nhỏ tập bơi, khỏi tốn tiền hồ bơi thành phố!”.
Mùa nước nổi cũng là mùa… ẩm thực miễn phí. Cá linh non theo con nước kéo về, đầy ghe, đầy chài. Má tôi thường nói đùa: “Cá linh còn nhiều hơn học trò tới lớp!”. Canh chua cá linh nấu bông điên điển, ăn kèm với chén cơm trắng nóng hổi, trời ơi, nhớ tới thôi là đã thấy nước miếng tràn trề. Nhiều khi, mấy chú cá còn nghịch ngợm, nhảy cả vào thúng, khỏi cần quăng chài, nghe mà vừa buồn cười vừa thương.
Nhưng mùa nước nổi không chỉ có tiếng cười. Nó còn là mùa gắn bó, mùa sẻ chia. Hồi ấy, mỗi lần nước ngập sâu, mấy nhà sàn cao trở thành “trạm trú bão” cho bà con. Người này góp nắm gạo, người kia cho con cá, nồi canh nghi ngút khói giữa cảnh nước bao vây, ấm áp tình làng nghĩa xóm. Trẻ con tụi tôi chẳng hiểu nhiều, chỉ thấy vui vì đông người, rộn ràng tiếng cười, nhưng lớn lên mới biết đó là thứ “gia tài ký ức” quý hơn vàng.
Giờ đây, quê hương Đồng Tháp đã khác nhiều. Đê bao được dựng lên, ruộng đồng ít ngập như xưa. Người ta nói, nhờ thế mùa màng ổn định hơn, đời sống sung túc hơn. Nhưng mỗi lần nhớ về tuổi thơ, tôi vẫn bâng khuâng: nhớ tiếng rộn ràng của con nước, nhớ cái mùi ngai ngái của phù sa, nhớ những bữa cơm giản dị mà ấm nồng tình quê.
Mùa nước nổi trong ký ức tôi không chỉ là mùa cá, mùa lũ, mà là mùa của tình thương, mùa của sự gắn bó máu thịt giữa người với người, giữa con người với đất trời. Nước có thể rút, phù sa có thể trôi, nhưng ký ức ấy – ký ức Đồng Tháp mùa nước nổi – sẽ còn đọng mãi trong tim tôi, như một khúc hát quê nhà vừa hóm hỉnh, vừa chan chứa yêu thương.
