Việc yêu cầu bản photo sổ đỏ phục vụ Chiến dịch 90 ngày là trái quy định pháp luật và đi ngược tinh thần cải cách hành chính, chuyển đổi số.
Nghịch lý photo sổ đỏ phục vụ chiến dịch 90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai
Từ ngày 1.9 đến 30.11.2025, Hà Nội triển khai Chiến dịch 90 ngày làm sạch, làm giàu dữ liệu đất đai – đây là cơ hội để thành phố giải quyết triệt để tình trạng dữ liệu đất đai rời rạc, thiếu thống nhất. Khi dữ liệu được làm sạch, minh bạch và gắn kết với dữ liệu dân cư, chúng ta sẽ có nền tảng vững chắc để quản lý hiệu quả hơn, phục vụ người dân nhanh hơn, giảm thiểu tranh chấp và khiếu kiện.
Làm sạch dữ liệu không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật mà là bước nền tảng của chuyển đổi số ngành đất đai, góp phần hoàn thiện hồ sơ pháp lý, phát hiện và chỉnh lý sai sót về thông tin chủ sử dụng, diện tích, biến động quyền sử dụng đất.
Dữ liệu chuẩn hóa trở thành công cụ quản lý và giám sát hiệu quả, phục vụ công tác định giá đất, thu thuế, quy hoạch và giải quyết tranh chấp. Đặc biệt, dữ liệu điện tử có giá trị pháp lý như hồ sơ giấy (khoản 5, Điều 166 Luật Đất đai 2024), tạo hành lang pháp lý vững chắc cho quá trình minh bạch hóa và phòng ngừa tiêu cực.
Song song đó, làm sạch và chuẩn hóa dữ liệu đất đai cũng là điều kiện tiên quyết để vận hành Chính phủ điện tử – nơi người dân có thể thực hiện dịch vụ công trực tuyến mà không cần xuất trình giấy tờ vật lý, đúng tinh thần Điều 5 Nghị định 45/2020/NĐ-CP.
Việc xây dựng Cơ sở dữ liệu đất đai là bước ngoặt trong cải cách hành chính: minh bạch thông tin, giảm chi phí và tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nghịch lý: tại một số địa phương, phường, xã của Hà Nội, người dân vẫn bị yêu cầu photo sổ đỏ, dù dữ liệu đã được số hóa. Đây là thủ tục lỗi thời, trái với tinh thần “Chính phủ số – một lần nộp, suốt đời dùng.
Pháp luật hiện hành đã quy định rõ, cơ quan Nhà nước phải có bản số sổ đỏ. Khoản 2 Điều 129 Luật Đất đai 2024 yêu cầu hồ sơ địa chính dạng số phải bao gồm bản sao Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Thông tư 10/2024 của Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tiếp tục nhấn mạnh trách nhiệm của Văn phòng Đăng ký đất đai phải quét và lưu bản điện tử ngay khi cấp, cấp đổi hoặc sao từ bản gốc, trước khi trao sổ cho người dân (Điều 18, 42).
Theo Nghị định 45/2020 của Chính phủ, cơ quan Nhà nước phải khai thác dữ liệu đã có, không được yêu cầu người dân cung cấp lại. Như vậy, việc đòi bản photo sổ đỏ là lặp lại công việc mà cơ quan đã làm, trái quy định pháp luật và đi ngược tinh thần cải cách hành chính.
Hai nghị định “khóa chặt” hành vi đòi giấy tờ số hóa
Hai văn bản mới được ban hành đã khóa chặt hành vi yêu cầu bản giấy khi dữ liệu đã được số hóa: Nghị định 118/2025 của Chính phủ: Cán bộ không được yêu cầu “khai lại, nộp lại hồ sơ, giấy tờ” đã có trong hệ thống; hành vi này bị cấm tuyệt đối (Điều 17, điểm i khoản 1 Điều 5).
Nghị định 192/2025 của Chính phủ: Cơ quan Nhà nước không được tự đặt thêm thành phần hồ sơ ngoài quy định (điểm b khoản 1 Điều 4).
Theo đó, nếu dữ liệu Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở đã tồn tại trong cơ sở dữ liệu đất đai, cán bộ phải tra cứu trên hệ thống, tuyệt đối không được yêu cầu bản photo. Mọi hành vi trái quy định đều có thể bị xử lý kỷ luật hoặc buộc bồi thường nếu gây phiền hà cho người dân.
Trường hợp cơ sở dữ liệu chưa đủ, cơ quan phải quét từ bản gốc, chứ không được đòi bản photo. Điều 256 Luật Đất đai 2024 và Thông tư 10/2024 Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Điều 18, 42) quy định rõ, với hồ sơ cũ chưa số hóa, Văn phòng đăng ký đất đai phải tự thực hiện việc quét từ bản gốc để bổ sung vào hệ thống, tuyệt đối không được yêu cầu người dân tự photo.
Quy trình đúng luật gồm 3 bước:
– Người dân mang sổ đỏ gốc đến cơ quan tiếp nhận.
– Cán bộ kiểm tra, quét (scan), ký số bản PDF ngay tại quầy.
– Trả lại bản gốc và lưu bản điện tử vào hệ thống.
Vì sao không cần bản photo?
– Bản photo sổ đỏ vẫn phải đối chiếu gốc, trong khi scan trực tiếp nhanh hơn và chính xác hơn.
– Bản photo không có giá trị pháp lý; chỉ bản scan có ký số mới được công nhận là dữ liệu chính thức.
Nếu địa phương thiếu thiết bị, pháp luật cho phép ủy quyền dịch vụ số hóa tại chỗ (khoản 2 Điều 18 Thông tư 10/2024 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường); cán bộ có thể hẹn dân đến một lần duy nhất, không được yêu cầu tự photo hay công chứng.
Pháp luật đã rất rõ ràng – khi dữ liệu đã số hóa, cơ quan Nhà nước không được yêu cầu người dân cung cấp lại bản giấy; khi dữ liệu chưa có, cơ quan phải tự quét từ bản gốc.
Do đó, việc đòi bản photo chỉ còn là thói quen hành chính cũ, không còn phù hợp với tinh thần chuyển đổi số. Đã đến lúc chấm dứt triệt để thói quen này để hướng tới một nền hành chính công minh bạch, phục vụ, lấy người dân làm trung tâm.
Nguồn: https://laodong.vn/giai-dap-phap-luat/yeu-cau-nguoi-dan-photo-so-do-nop-cho-xa-phuong-la-di-nguoc-tinh-than-cai-cach-hanh-chinh-1593274.ldo
